گذری بر تاريخچه
ي صنعت برق زنجان
نگارندگان:
محسن رضائي و عبدالعزيز قائمي
مسلماً يكي از حياتي ترين نيازهاي بشر
امروزي انرژي برق است و در واقع اصلي ترين و ضروري ترين عامل زير بنايي در ايجاد
راهبرد و توسعه صنايع در يك كشور محسوب مي شود، كه سران كشورها اگر بخواهند مردمان آن زندگي
آبرومند داشته باشند و وابسته به ديگران نباشند، بايد كم و بيش خود را در توليد
انرژي خودكفا نمايند. صنعت برق طوري با زندگي و فرهنگ مردم عجين شده که نه تنها
تأثير بسزايي در زندگي روزه مره مردم دارد، بلكه مي توان مدعي شد بدون اين موهبت
الهي روند زندگي شايد غير ممکن بوده و در واقع با نبود آن زندگي عادي مردم مختل و
يا فلج خواهد شد. بنابر اين در موضوع اهميت برق مي توان ادعا نمود كه بايد آن را در
رديف عنصر آب (از عناصر اربعه) قرار داد .
ممکن است اين سؤال در اذهان عموم خطور کند
که آيا صنعت برق با فرهنگ هم ارتباط دارد؟ بايد پاسخ داد كه از ماشين آلات و
كارخانجات و مراكز صنعتي و توليدي گرفته تا مراكز خدماتي، رفاهي،تربيتي و آموزشي، بازرگاني
و وسايل خانگي همه با انرژي برق به چرخش درمي آيند. تصور اين که ساكنين آسمان خراش
هاي امروزي بدون برق چگونه مي توانند به راحتي و بدون نياز به آسانسور به منازل
خود تردد نمايند، بسيار دشوار و شايد رنج آور است. تا جايي که صاحبان مراكز تجاري نيز
اقدام به نصب پله هاي برقي نموده اند كه تمام خريداران به ويژه مشترياني كه به
هر نحوي مشكل جسمي دارند را به طبقات بالا و يا زيرين رهنمون سازند. بالاخص
مبادلات اينترنتي و فن آوري هاي جديد كه هر روز پيشرفته تر از قبل مي شوند، در
زمره ي خدمات الکتريکي به حساب مي آيند .
جريان برق در فرهنگ
ديني و مذهبي چنان آميخته شده که بدون آن نمي توان به اقصي نقاط جهان پيام ديني و
يا تبادل فرهنگي نمود، چرا که عصر جديد بسان دنياي قديم نيست که کانون مذهب محدود
به يک شهر مثل مکه و يا مدينه باشد. در جهان گذشته اين امکان وجود داشت که پيامي
را به وسيله ي پيکي به ساير نقاط منتقل نمود، ولي امروزه شهرنشيني چنان توسعه
يافته که نمي توان بدون وجود رسانه ها و به ويژه تلويزيون انتقال مطلبي را دنبال
کرد. شاهد عيني اين مطلب را مي توان اجتماع عظيم عزاداران حسينيه و زينبيه اعظم
زنجان را نام برد که در عرض يک لحظه مردمان سراسر جهان در کشورهاي مختلف ناظر بر اين
مراسم باعظمت مي شوند و مي بينيم که هر سال اين اجتماعات باشکوه تر از سال هاي قبل اجرا مي شوند.
تمامي اين تبادل افکار و اطلاعات را بدون در نظر گرفتن تأثير برق نمي توان متصور
شد، فلذا اين انرژي در توسعه ي ديني و فرهنگي هم تأثير شگرفي داشته و پيشبرد اهداف
ديني و اسلامي و حتي صدور انقلاب بزرگ ايران اسلامي همه مديون صدا و سيما بوده و
هست كه اين خود مرهون وجود برق است .
قطعاً بزرگان اين ديار به اين مقوله ها دقت
نظر داشته و با آينده نگري و همت همديگر و سرمايه گذاري مشترک در صدد استفاده از برق
و يا به اصطلاح آن دوره «الدرسکي» اهميت داده اند. ولي اين امر امروزه با دانش و فن
آوري آميخته شده است و ديگر نمي توان بدون پشوانه ي علمي، زندگي بي دردسر و
آبرومندانه داشت.
دانش امروزي نيز بدون انرژي و متخصص
ورزيده ي آن نا ممكن است. روش هاي زندگي امروزي با جهان گذشته فرق كرده و مي توان گفت
که هيچ كاري بدون علم و انرژي برق ميسر و کاربردي نمي شود. توماس اديسون مخترع برق
در يكي از پيش بيني هاي خود، صد سال پس از خود را جهاني بدون فقر متصور شده است. او
باور داشت فقر به جهاني تعلق دارد که در آن مردم تنها از دست هاي خود استفاده مي
کنند، زماني که انسان ها استفاده از مغز خود را آغاز کنند، فقر از بين خواهد رفت.
امروز عقل و دانش ميداني براي کارزار است و پيروز
آن كسي است كه از اين دو توان و استعداد خود به بهترين شکل ممکن استفاده كند.
اما بي شک بايد پذيرفت كه برق و چگونگي ورود آن
به ايران در گام هاي نخست، از زمينه هاي مهم اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي برشمرده
نمي شد و داده ها و اطلاعات مربوط به آن با دقت دنبال نمي شد. اين روند شايد بدين
خاطر بوده كه برق يك پديده صنعتي پيچيده، خطرناك و سرمايه بر بود و آينده روشني
نيز براي آن قابل پيش بيني نبود. به همين خاطر ميزان اثرپذيري آن نيز در سطح جامعه
ناشناخته بود و در بدو ورود هرگز نتوانست باتلگراف كه چند دهه پيش از آن به پهنه ي
كشور گام نهاد رقابت كند و از اهميت سياسي برخوردار شود.
به هر حال براي نخستين بار در سال 1264
خورشيدي(1302قمري)يعني در زمان ناصرالدين شاه قاجار، مولدي به قدرت تقريبي3
كيلووات به منظور تأمين روشنايي بخشي از كاخ سلطنتي، وارد ايران شد و به بهره
برداري رسيد. از مدارك تاريخي چنين برمي آيد كه كار خريد و وارد كردن اين مولد به
ايران، از يكي دو سال پيش از آن در جريان بوده است. موتور اين مولد ظاهراً از نوع Otto و سوخت آن گاز حاصل از تبديل زغال سنگ بود. بدين ترتيب ملاحظه مي
شود كه بهره برداري از نخستين مولد برق در ايران به14 سال پس از اختراع ماشين گرام(1871
م1250ش) و سه سال بعد از افتتاح مؤسسه ي برق رساني توماس اديسون در يكي از خيابان هاي
نيويورك برمي گردد .
در سال1278 شمسي يك دستگاه مولد برق با
موتور نوع اتو- دويتس Otto-Deutz باقدرت 12 اسب(110 ولت) توسط حاج محمد باقر ميلاني
و فرزند بزرگش حاج ميرزا محمود ميلاني(رضايف) كه به نقلي از طرف مظفرالدين شاه و
به قولي صرفاً با تأمين هزينه(هزينه اي بالغ بر هشت هزار تومان)از سوي نامبرده براي
برقراري روشنايي حرم ثامن الحج امام رضا(ع) از روسيه خريداري و در سال 1279 راه
اندازي و به بهره برداري رسيد.سه سال بعد مولد ديگري با قدرت 25 اسب بخار خريداري
و در كنار مولد اول نصب شد.
برخي منابع عقيده دارند در همان سال ها
برق به انزلي نيز وارد شده و يک تاجر روسي به نام«خوشتاريا» نخستين لامپ را به شيوه
ي تجاري در ايران روشن کرده است و مردم انزلي از جمله اولين کساني در ايران بودند
که روشنايي برق را ديده اند.
شهر تبريز نيز در شمار اولين شهرهايي بوده
که مردمانش زودتر از ديگران برقدار شده اند و«قاسم خان والي» امتياز تأسيس کارخانه
ي برق را در سال ۱۲۸۱ به دست آورد و بخشي از خيابان مجيدي (مجدد الملک) را روشن مي
کرد.
اما در سال 1283 اولين مجوز تأسيس يك
كارخانه ي برق در كشور به يك تاجر به نام حاج‌حسين مهدوي اصفهاني مشهور به امين‌الضرب
و معروف به پدر برق ايران توسط عبدالمجيد عين الدوله صدراعظم مظفرالدين شاه داده
شد. حاج امين‌الضرب اقدام به تأسيس اولين كارخانه برق عمومي در تهران كرد. تهران
تا همين سال(1283 هـ.ش)فاقد برق بود. از اين زمان به بعد مجموع کاخ هاي سلطنتي
واقع در ارگ تهران و خيابان اطراف داراي برق شدند. در امتياز نامه براي نخستين بار
به توليد روشنايي برق به عنوان يك فعاليت تجاري و خدمت رساني عمومي نگريسته شده
بود.
در سال 1285 تقريباً شش ماه بعد از صدور
فرمان مشروطيت كارخانه ي برق حاجي امين الضرب آماده بهره برداري گرديد و بر طبق
اعلاميه اي آماده پذيرش مشتركان شد. چنان كه از اسم مؤسسه، يعني اداره ي چراغ برق
بر مي آيد، انرژي برق در ابتدا تنها براي تأمين روشنايي به كار مي رفت و به همين
علت توليد برق تنها به پنج تا هفت ساعت اول شب محدود مي شد. مولد كارخانه ي حاجي
امين الضرب به قدرت 400 كيلو وات، سه فازه و با ولتاژ220/380 ولت بود و برق آن
مستقيماً به شبكه ي فشار ضعيفي كه تا شعاع 800 متري اطراف كارخانه واقع درخيابان
چراغ برق(اميركبيركنوني) كشيده مي شد، تزريق مي گرديد.
گروهي از تجار مشروطه خواه در خانه ي حاج امين
الضرب از بالا و
راست:
1. علي‌محمد صراف اصفهاني 2. محمدتقي شاهرودي 3. محمود شركت 4. احمد زرگرباشي.5..باقر
بقال 6. حسن شالچي 7. محمدباقر كاشاني 8. عبدالرحيم ارباب 10. محمداسماعيل قزويني 11. محمد
بوشهري (معين‌التجار) 12. محمدعلي شالفروش13. محمداسماعيل مفازه.14.حسين
مهدوي(امين‌الضرب فرمان مشروطيت در دست او) 17. محمدحسين داماد 18. محمدصراف
تهراني 19. احمد
مرتضوي
20. عبدالمطلب كردستاني 21. محسن مهدوي
تأمين روشنايي معابر نيز در محدوده ي
فعاليت اداره ي چراغ برق در مقابل دريافت قيمت عادله در تعهد اداره بود. كار احداث
شبكه، واگذاري انشعاب، سيم كشي داخلي مشتركان و نصب چراغ تماماً بر عهده ي اداره ي
چراغ برق بود واين وضع تا سال ها پس از افتتاح كارخانه ادامه داشت .
امين الضرب (بر روي صندلي) و چند تن از کارکنان تجارتخانه ي او
در سال ۱۲۸۷ نخستين چاه نفت در مسجد سليمان
به نفت رسيد و براي انتقال نفت از مسجد سليمان به پالايشگاه آبادان، يک نيروگاه
بخاري براي راه اندازي تلمبه خانه و روشنايي ساختمان ها ساخته شد که مبدأ ورود برق
به خوزستان است.او بهاي برق بر حسب تعداد شعله ها و قدرت چراغ هاي نصب شده ( 16،
25، يا 32 شمسي ) محاسبه و از مشتر كان دريافت مي گرديد .
از اوايل سال هاي1300 به بعد، با آگاهي و
علاقه مند شدن بخش خصوصي به مزاياي برق، رفته رفته در شهرهاي بزرگ و كوچك ايران،تأسيساتي
براي توليد و توزيع و فروش برق ايجاد شد. اين گونه فعاليت ها عموماً درمقياس هاي
كوچك و محدود و به طور كلي منفك از يكديگر انجام مي گرفت و البته نياز به هماهنگي
هم در شرايط آن روزهاي نخستين احساس نمي شد. درهمين دوران برخي ازكارخانه هاي
صنعتي جديدالتأسيس هم داراي تجهيزات برق اختصاصي شدند كه داد و ستدهايي نيز با مؤسسات
برق شهري داشتند.
در همين سال ها بود كه رضا اصانلو ملقب به
امير اشجع(فرزند مهدي خان- 1226 - 1338 يا 1340 ه . ش) نخستين کسي بود که موتور
برق را وارد زنجان کرد. در آن زمان عده اي به هنگام غروب خورشيد و به خصوص روزهاي
جمعه در مقابل عمارت ايشان واقع در سرچشمه و عده ي ديگر در مقابل منزل ذوالفقاري
واقع در كوچه ي سردار(خيايان آيت ا... طالقاني فعلي) جمع مي شدند و لامپي را که در
مقابل اين منازل روشن مي شد را تماشا مي کردند که به آن«الدرسکي» مي گفتند. اين
تعداد كه به دو دسته تقسيم مي شدند، هنگام روشن شدن لامپ ها فرياد مي کشيدند و مي
گفتند«روشن شد» تا ببينند كه كداميك از منازل زودتر
منور مي شود. در اين هنگام صداها هم زمان به آسمان بلند مي شد. يعني لامپ هاي هر
دو عمارت در يك زمان روشن مي شد. البته واضح است كه برق اين دو خانه از يك موتور تأمين
مي شد. مردم آن دوره به همديگر مي گفتند كه امير اشجع دستگاهي آورده كه روشنايي
داشته و نياز به نفت و ساير سوخت ها ندارد.
درسال 1310 براي نخستين بار موضوع شبانه
روزي کردن برق در تهران درميان دولتمردان آن زمان مطرح و اقدامات اوليه براي تحقق
آن صورت گرفت. بعد از گذشت 6 سال درتاريخ 25/6/1316 يک نيروگاه بخاري ساخت
کارخانه ي«اشکودا» از کشور چکسلواکي با 4 واحد هر يک به قدرت 1600 کيلووات جمعاً
به قدرت 6400 کيلو وات در ميدان شهدا نصب و زير نظر شهرداري تهران بهره‌برداري از
آن آغاز شد.
تاريخچه
اي که درباره ورود برق به ايران ذکر گرديد عمدتاً از کتاب هاي«تاريخ صنعت برق
ايران» كه بخش تاريخي آن را آقاي مهندس محمدصادق حامد تهيه كرده بود و «يكصد سال
صنعت برق در ايران» نوشته ي محمد اسماعيل بانكيان
تبريزي با نظارت عالي مسعود حجت قايم؛ مجري انجمن مهندسي بهره‌وري
صنعت برق ايران مي باشد .
تصميم به چاپ و انتشار كتاب اخير با شتابي
فزاينده، به منظور آماده شدن براي زمان برگزاري «آيين هاي يك صدمين سال صنعت برق» در كشور،
تدوين و منتشر شد و در پي توجه روزافزون به شناخت تاريخي ماجراهايي كه بر اين صنعت
رفته، شكل گرفت. در اين كتاب اسناد و مدارك جديدي در زمينه هاي گوناگوني و در
ابعادي گسترده مطرح شد. ولي از آنجا كه براي بازنويسي اسناد و انجام تحليل هاي
لازم زمان كافي در دسترس نبود، خود به خود نادرستي هايي چند به ويژه درباره ي
تاريخ ها و نام ها بدان راه يافت که از جمله ي آن مي توان درباره ي تاريخ صنعت برق
در زنجان اشاره نمود که موضوع بحث ما مي باشد. اين اثر تأسيس نخستين نيروگاه زنجان
توسط بخش خصوصي در زير پوشش شركت سهامي برق خمسه و درسال1320 ذكر نموده و با مصاحبه
اي كه با آقاي يحيي افشار نيا انجام داده، از قول وي اظهار نموده است که مؤسس
اوليه ي اين نيروگاه آقاي حاج شفيع ابريشمي و ساير سهام داران آن افرادي چون
آقايان مقتداصارمي، حاج سيد ميرزا رضوي، حاج احمد عطايي، ذوالفقاري و مغازه اي
بودند. در حالي که بر اساس اسناد به دست آمده و مطالب مندرج در روزنامه پروين خمسه،
تاريخچه ي برق زنجان با نوشته هاي آن كاملاً متفاوت است که در ذيل به تفصيل بدان
پرداخته و زمان تأسيس شركت سهامي برق خمسه ذكر و بانيان و اعضای هيأت مديره ی آن
با اسناد و مدارك معرفي مي شوند.
خطه ي زنگان علاوه بر پرورش مردان بزرگ در
قلب خود و داشتن آثار تاريخي، داراي توليدات كشاورزي به ويژه در منطقه ي
طارم(هندوستان ايران) مي باشد که محصولات آن همچون باغات سيب، زيتون، انجير و انار
و ... کام هر ميهمان و رهگذري را شيرين مي
نمايد. از اين ها كه بگذريم اين استان صنايع بزرگ و كوچك و توليدات كشاورزي را در دل
خود جاي داده است. به گونه اي كه 69% از مصرف انرژي برق به مولد اختصاص داده شده است. از آن جايي كه اين
شاخص در كل كشور تقريباً 35 درصد است. ولي در سطح استان 48 در صد مي باشد.
لذا اين مقدار از مصرف در استان ما شايان توجه بوده و هست. بنابر اين تصميم داريم
سير تحول اين صنعت را به شرح ذيل به سمع و نظر خوانندگان و علاقه مندان گرامي
برسانيم. ورود برق به اين ديار هم چون ديگر خاطرات تاريخي پر از خاطرات شايان
بازگفت در روند سير تحول خود دارد كه بدان
پرداخته مي شود.
با
توجه به اسناد به دست آمده از آرشيو خانوادگي مرحوم حاج حسن نجفي فرزند زنده ياد حاج
ميرزا حسين نجفي زنجاني، « اداره ي چراغ برق زنجان» در دي ماه سال 1310 شمسي زير
نظر اداره ي بلديه ي زنجان(شهرداري) تأسيس و محل آن در دروازه ي ارک (جنب بانک ملي
کنوني) ابتداي خيابان حکومتي(که بعدها به اسامي خيابان شمشيري، کهنه، فرمانداري،
استانداري، ارفعي زرندي و... معروف شد که هم اکنون به نام خيابان شهدا مي باشد)
تعيين و شروع به کار نمود. مرحوم حاج ميرزا حسين نجفي به عنوان اولين مدير برق
زنجان انتخاب شد.
قبل از ورود برق روشنايي
قسمت اعظم معابر و بازار منحصراً از پيه سوز، شمع و و فانوس هاي پارچه اي شمع
سوز(مخصوص فانوس کش ها!) و بعدها از چراغ
هاي نفت سوز تأمين مي شد و مأموران مخصوص بلديه(کارگران تنظيف) در هر غروب شعله اي در داخل شيشه هاي فانوس مي
افروختند. در حالي كه اين شعله هاي ضعيف جايي را روشن نمي کرد و فقط مسير خيابان
ها و بازار را معين مي کرد .
نقشه ي روشنايي شهر در سال 1312 ترسيم و
اجرا شد. در اين زمان مردم همچنان به روشنايي و لامپ هاي آن، الدرسکي مي گفتند. اين
نقشه در صفحات بعد به دو قطعه شرق و غرب زنجان نصف شده و جهت بازديد خوانندگان محترم
تقديم مي گردد. قطع نظر از اين که نقشه ي مذکور اولين نقشه ي روشنايي شهرمان مي
باشد، به عنوان يکي از نقشه هاي اوليه مناطق شهر زنجان در آن سال ها در نوع خود جالب
توجه مي باشد که البته به خاطر گنجاندن در مقطع A4 به مقياس کوچک تر تبديل شده است .
صورتحساب
لوازم برقي سردار اسعدالدوله جهت استفاده در مراسم سفر رضا خان به زنجان
صورتحساب
لوازم الکتريکي امير اشجع
صورتحساب
لوازم الکتريکي امير اشجع
صورتحساب
ديگر به سردار اسعدالدوله از بابت لوازم الکتريکي
تأسيس شركت سهامي برق خمسه
شركت برق خمسه با مسؤوليت محدود در اول
ارديبهشت ماه سال 1313 در زنجان تأسيس شد كه آگهي تأسيس آن در روزنامه پروين خمسه به تاريخ 13 ارديبهشت ماه 1313 ، صفحه ي اول
چنين درج شده است:
«براي تأسيس كارخانه ي چراغ برق و آسياب و
سينما و داير كردن ماشين تخته بري شركتي در زنجان به نام شركت برق خمسه با مسؤوليت
محدود از تاريخ اول ارديبهشت ماه هزار و سيصدو سيزده شمسي براي مدت غير محدود با
سرمايه ي يك صد و هشتاد هزار ريال كه سي و پنج هزار ريال آن نقدي و يك صدو چهل و
پنج هزار ريال غير نقدي است بين آقايان حسينقلي خان ذوالفقاري، رضا خان اصانلو،
ميرزا ابوالحسن خان كاوسي، ميرزا عبدالعلي خان كاوسي، حاج ميرزا حسين نجفي،حاجي رجبعلي
مغازه، محمود آقا مغازه، حاجي محمد ارباب رهبري، حاجي سيد اسماعيل مهديون، ميرزا
محمدعليخان حكيم و خدا رحم خان آباديان منعقد و در تاريخ هشتم ارديبهشت ماه هزار و
سيصد و سيزده شمسي در دفتر ثبت شركت هاي داخلي ثبت زنجان ذيل نمره دو به ثبت رسيد.
مديريت شركت و حق امضا با آقاي حاجي ميرزا حسين نجفي و درباره ي موارد معينه در
اساس نامه حق امضا با آقاي خدا رحم خان آباديان نيز خواهد بود».
به تبع آن کارخانه ي برق زنجان خريداري و
راه اندازي شد .
حسينقلي
خان منيع الدوله (سردار اسعدالدوله)
مرحوم
حاج سيد اسماعيل مهديون
نخستين نيروگاه و موتور برق در زنجان در دي
ماه 1314 توسط شرکت آ،ا،گ زير پوشش شركت
سهامي برق خمسه خريداري گرديد. اين نيروگاه ابتدا با يك دستگاه ديزل ژنراتور با
قدرت 115 اسب بخار آغاز به كارنمود و به تدريج چهار دستگاه ديگر به قدرت هاي 90 ،
575، 630، 1200 اسب بخار به نيروگاه افزوده و مورد بهره برداري قرارگرفت. شبكه ي برق
خمسه با ولتاژ 11 كيلوولت و با استفاده از تيرهاي چوبي غير استاندارد برقرار گرديد.
شادروان حاج حسين نجفي
نفر اول
از سمت راست مرحوم حاج حسين نجفي و نفر دوم
از
سمت چپ احتتمالاً مرحوم حاج سيدمحسن موسوي و معمم نوجوان رديف عقب يا جلو (
به احتمال قريب به يقين جلويي) آيت ا... العظمي حاج سيدمحمدعزالدين مجتهدي حسيني
زنجاني و يکي از کودکان (به احتمال قوي نفر اول از سمت چپ) نيز مرحوم آيت ا... حاج
سيدهاشم موسوي مي باشد .
از راست
به چپ : مرحومين نادرميرزا شاهرشاخي،
ابراهيم خان مقدم سالار همايون، حاجي رجبعلي مغازه (از خيرين زنجان)، علي اصغر
امير افشار(سردار فاتح)، حاجي مشهود رهنما (يکي از فرهنگ دوستان زنجاني) و حاجي علي اکبر
توفيقي(اولين شهردار رسمي زنجان)
از راست: به احتمال قوي مرحوم حاج سيد محسن موسوي(جد خاندان موسوي هاي
زنجان)، نفر بعدي شناخته نشد، مرحوم حاج سيد احمد مجتهدي زنجاني(عمومی آيت ا... العظمی حاج سيد محمد عزالدین حسيني) و مرحوم حاج
حسين نجفي
نمونه قبوض صادره در سال هاي اول ورود برق به زنجان
قبض تلفن اداره چراغ برق صادره توسط اداره تلفن مرکزي خمسه
منظور از خيابان شرق و غرب خيابان امام خميني فعلي مي باشد كه در آن
زمان از ميدان
عقاب (قير باشي) شروع و تا گوركانيه (احمديه فعلي) امتداد داشته است .
پس از دو سال تأسيس شركت برق خمسه، مرحوم
حاج شفيع ابريشمي هم به گود برق وارد مي شود. طي نامه اي (كه تصوير پيش نويس آن
ذيلاً تقديم مي شود) در اواخر سال 1315 مرحوم حاج حسين نجفي مجدداً به عنوان رييس
هيأت مديره و مدير شرکت برق خمسه و حاج شفيع ابريشمي به عنوان نايب رييس هيأت
مديره به اداره ي ثبت اسناد وقت معرفي مي شوند که مکاتبات شرکت، مشترکاً توسط اين دو بزرگوار داراي اعتبار قانوني مي
گردد .
پيش نويش
انتخاب رييس و نايب رييس هيأت مديره شرکت برق خمسه جهت معرفي به اداره ي ثبت اسناد
و املاک خمسه
حاج شفيع ابريشمي به هنگام امضاي وقف
بيمارستان شفيعيه در کنار آيت ا... حاج
سيد محمود حسيني امام جمعه و رييس اوقاف آن روز
نمونه
مکاتبات دولتي انجام يافته با شرکت برق خمسه
امضاها:
حاج رجبعلي مغازه، حاج محمد ارباب رهبري، حاج حسين نجفي، حاج سيد اسماعيل مهديون
و حاج شفيع ابريشمي
نمونه آگهي هاي منتشر شده شرکت سهامي برق خمسه
در اوايل سال 1317 طي قراردادي كه مابين هيأت مديره شرکاء مؤسسه
برق زنجان با آقاي اصغر مغازه منعقد مي گردد،(تصوير پيش نويس آن تقديم مي شود) مديريت
برق به وي واگذار و نامبرده متعهد به
انجام مصوبات آن مي شود. در همين سال مرحوم حاج حسين نجفي به ديار باقي شتافت و مرحوم
اصغر مغازه تا سال 1325 مدير برق سهامي خمسه باقي ماند.
مينوت
قرارداد منعقده مابين هيأت مديره و اصغر مغازه
امضاهای هيأت
مديره: حاج رجبعلي مغازه، محمود مغازه، حاج محمد ارباب رهبري، حاج شفيع ابريشمي،
بازرسين: حاج بيوك مغازه،حاج خليل رهبري و مدير عامل: اصغر مغازه
تا سال1323ش،
مردم زنجان فقط در شب ها از نعمت برق بهره مند بودند تا اين که در همان سال برق شهر
با تلاش مهندس عابديان شبانه روزي شد. در اين سال ها مرحوم اصغر مغازه همچنان مدير
شركت سهامي برق خمسه بود.
تركيب اعضاي هيأت مديره شركت سهامي برق
خمسه در سال هاي 1323 و 1324 عبارت بودند از: كاوسي، رجبعلي مغازه، ابريشمي، محمدحسين
يوسفي( با توجه به اين كه بيشترين فعاليت هاي اقتصادي وي در منطقه ي بيجار بود، لذا
به «بيجارچي» معروف شده بود) و سيد اسماعيل مهديون و بازرسين خليل رهبري و بيوك
مغازه بودند.
پس از استعفاي
مرحوم اصغر مغازه، در سال 1325 ، مرحوم سيد مقتدی صارمي مديريت مدرسه ي «سعادت»
را به آقاي راكعي سپرده و عهده دار مديريت شركت سهامي برق خمسه تا اواخر سال 1330 شد.
مرحوم
سيدمقتدا صارمي
در دوران مديريت مرحوم صارمي، محمود خان ذوالفقاري جاي پدرش حسينقلي خان(سردار
اسعدالدوله) را در برق گرفت و به اتفاق ناصر خديوي و مرحوم حبيب ا... نجفي(فرزند
ارشد مرحوم حاج حسين نجفي) و حاج آقاجان اسلامي از سهامداران شركت برق خمسه شده و
به اعضاي قبلي هيأت مديره از جمله حاج شفيع ابريشمي، حاج محمد حسين يوسفي(بيجارچي)
و خليل رهبري پيوستند .
آذر ماه
سال 1325 هنگام خروج نيروي هاي فرقه ي دموکرات از زنجان، نفر سوم از راست محمود
ذوالفقاري به اتفاق برادران و خبرنگاران در عمارت ذوالفقاري (عكس برگرفته از ويژه
نامه – فوق العاده- روزنامه ي روز پيكار،
سه شنبه،12آذر ماه 1325)
امضاهای
هيأت مديره: محمود ذوالفقاري،بيوك مغازه، محمدحسين يوسفي(بيجارچي)،ناصر خديوي و
حبيب ا... نجفي و بازرس: خليل رهبري.
در سال
1329 اعضاي هيأت مديره شركت برق خمسه عبارت بودند از: حاج شفيع ابريشمي،حاج
محمدحسين يوسفي(بيجارچي)، حاج بيوك مغازه،حاج حبيب ا... نجفي،حسن خديوي و
احتملاً مرحوم حاج حسن نجفي و بازرس: خليل رهبري .
از اواخر
سال 1330 مرحوم حاج احمد عطائي سكاندار مديريت شركت سهامي برق خمسه شد.
و اما مرحوم
علي معروف به بيوک آقا مغازه فرزند حاج رجبعلي نيز كه در شرکت سهامي برق خمسه نقش عمده
اي داشت و بنا به اظهارات معمرين مدت مديدي(حدوداً بيست سال) به عنوان مدير برق
زنجان فعاليت نمود.(البته تاريخ دقيق انتصاب و اتمام دوره ي مديريت ايشان مشخص
نيست). وي در سال 1318 نيز با همکاري آقايان محمدحسين انگوراني، شفيع ابريشمي،
رحيم نباتچي و محمود مغازه موفق شد شرکت سهامي صادرات و واردات را با هدف خريد و
فروش کليه ي اجناس داخلي و خارجي تأسيس نمايد.
روز شنبه
مورخ 9 فروردين 1320 از راست به چپ مرحومين آقايان حاج علي اکبر نجفي، حاج محمود
مغازه، حاج حبيب نجفي و حاج غلامحسين نباتچيان
مرحوم
حاج محمدحسين يوسفي(بيجارچي) و مرحوم حاج حبيب نجفي (نفر دوم نشسته از سمت چپ) به
همراه دوستان و آشنايان
مرحوم بيوك آقا مغازه در سال 1331 با
همکاري آقايان شفيع ابريشمي، حاج سيدعلي اکبر رضوي، مرحوم حبيب ا... نجفي، حاج
محمود مغازه،حاج سيداسماعيل مهديون، حاج ابوالفضل مغازه و ابوالحسن عطائي و حاج
حسن نجفي و حاج حسين براتي موفق شد شرکت سهامي ممتاز را با هدف داير نمودن آسياب
موتوري و ماشين تخته بري و مشتقات آنها تأسيس نمايد. مرحوم مغازه در سال 1379 و در
سن 97 سالگي در تهران درگذشت .
نشریه ی
زنجان، چهارشنبه ، 24 دی 1331 ، ص 2
از اولين
مستخدمين برق زنجان، مي توان مرحومين علي اصغر آجيلي و ابوالفضل شيخي را نام برد .
دست خط مرحوم
علي اصغر آجيلي
امضاي مرحوم ابوالفضل شيخي
با اين كه در ابتدا منازل اعيان و اشراف و
رجال سياسي و حكومتي و برخي از علماي مشهور شهر از نعمت برق بهره مند شدند، اما
اين انرژي آرام آرام به منازل ساير همشهريان نيز جهت مصارف مختلف راه يافت. ديگر
با تاريک شدن هوا، شهر به خاموشي نگراييد و تردد و جنب و جوش در شهر ادامه يافت. و
ديگر نيازي به فانوس و فانوس کشي براي رفتن به شب نشيني ها و مراجعه به بيرون از
خانه نبود. به دنبال آن مشاغل شبانه نيز ايجاد و به راه افتاد.
از جمله خاطرات برقراري انشعاب برق منازل
در اوايل ورود برق و به ويژه دهه هاي سي و چهل، پُز دادن خانم هاي خانه دار به
يکديگرمي باشد. اين که مي گفتند« اقبال هم چشم شور است» يعني مرحوم اقبال محمدي
مأمور برق به خانه هاي آنها رفته و منزل آنها را برقدار نموده است .
مرحوم اقبال محمدی
ترکيب
اعضاي هيأت مديره سهامي برق خمسه در سال هاي 1337 و 1338: حاج سيدعلي اکبر رضوي،
سيدمقتدي صارمي، عباس اعتماد اميني، عباس ابريشمي، بيوک آقا مغازه(مدير عامل وقت)، ابوالفضل مغازه و مرحوم حاج حسن نجفي .
در سال 1339: حاج سيدعلي اکبر رضوي،
سيدمقتدي صارمي، احمد عطائي، عباس اعتماد اميني، خليل رهبري، عباس ابريشمي، بيوک
مغازه(مدير عامل وقت)، حاج آقاجان اسلامي
و عبدا... اعتماد اميني
مرحوم حاج حسن نجفي در اواخر عمر در
بستر بيماري در بيمارستان وليعصر(عج) زنجان
در واقع تا سال 1341 براي مديريت برق كشور
سازمان واحدي وجود نداشت و تصميمات كلان از طريق وزارت كشور و سازمان برنامه و
بودجه به شهرداري ها و مؤسسات خصوصي يا دولتي متولي برق در شهرستان ها ابلاغ و
اعمال مي‌شد. با افزايش تقاضا و خارج شدن توليد و مصرف برق از وضعيت محدود منطقه‌اي
و به خصوص ايجاد نيروگاه هاي آبي در برنامه ي سوم عمراني كشور كه از مهرماه 1341
به اجرا گذاشته شد، صنعت برق اهميت بيشتري يافت و ايجاد سازمان مستقلي براي توسعه
ي اين صنعت لازم تشخيص داده شد و به اين منظور در دي ماه 1341 سازمان برق ايران
تأسيس شد.
توسعه ي سريع صنعت برق فكر ايجاد
وزارتخانه‌اي براي تأمين آب و برق مورد نياز كشور را ايجاد كرد و برهمين اساس در22
اسفند سال 1342 وزارت آب و برق تأسيس و در تاريخ 16/1/1343 قانون تأسيس وزارت آب و برق به دولت ابلاغ شد.
كه در بخش برق، وظايف زير برعهده اين وزارت خانه قرار مي گرفت :
- تهيه و
اجراي برنامه ها و طرح هاي توليد و انتقال نيرو به منظور تأسيس مراكز توليد برق
منطقه اي
-
و ايجاد شبكه هاي فشار قوي سراسر كشور
- اداره
ي تأسيسات برق كه به موجب بند بالا ايجاد مي شود و بهره برداري از آنها
- نظارت
بر نحوه ي استفاده از نيروي برق
سازمان برق ايران در سال 1344 به عنوان
واحد برق در وزارت آب و برق ادغام شد و سازمان هاي ديگري هم كه تا آن زمان به توسط
سازمان برنامه، سازمان برق ايران يا به نحو ديگر به وجود آمده بودند تحت پوشش
نظارتي وزارت آب و برق قرار گرفتند.
در آذر ماه همين سال اساسنامه ي شركت هاي
برق منطقه اي تدوين شد و بدين ترتيب تعداد ده شركت برق منطقه اي(علاوه برسازمان آب
و برق خوزستان كه از سال 1339 ايجاد شده بود) تشكيل يافت كه عبارت بودند از شركت هاي
برق منطقه اي(تهران)،(اصفهان)،(خراسان)،(آذربايجان)،(فارس)، (مازندران)،
(گيلان)،(جنوب شرقي ايران)،(كرمانشاهان) و (همدان و كردستان).
با تشكيل شركت هاي برق منطقه اي، صنعت برق
كشور صورتي سازمان يافته و منسجم به خود گرفت. حوزه هاي زير پوشش اين شركت ها در ابتدا
تمامي مساحت كشور را شامل نمي شد و نوعاً از تقسيمات كشوري نيز پيروي نمي كرد.
تعداد و حوزه هاي جغرافيايي شركت هاي برق منطقه اي با گذشت زمان مشمول اصلاحاتي
گرديد به طوري كه درحال حاضر تعداد آنها به 16 مي رسد و در مجموع تمامي كشور را تحت
پوشش خود دارند.
در سال1344 برق زنجان كه زير نظر شركت برق
منطقه اي تهران اداره مي شد، اقدام به تأسيس نيروگاه ديگري در خيابان سعدي شمالي(محل
فعلي شركت توزيع نيروي برق استان زنجان) نموده و سرانجام در شهريور سال 1348
نيروگاه جديد و دولتي زنجان با سه مولد بهره برداري وتأسيسات برق خصوصي خمسه به
جهت غير استاندارد بودن و فرسودگي بركنار و برق دولتي جايگزين برق خصوصي گرديد و در
همين سال زنجان به شبكه ي سراسري وصل گرديد.
در اوايل سال 1366 برق زنجان از شركت برق
منطقه اي تهران منفك و زير نظر شركت برق منطقه اي گيلان فعاليت خود را ادامه و در
اواخر همين سال از اين شركت نيز جدا و به صورت مستقل با عنوان«شركت برق منطقه اي
زنجان» خدمات خود را آغاز نمود تا بتواند با تمركز انرژي برق اين خطه از سر زمين
ايران اسلامي را در يك نهاد مستقل و نزديك به منطقه، برنامه ها و طرح هاي توسعه ي
برق را به طور مطلوب تري دنبال نموده و پروژه
هاي برق استاني را به منظور جلب اعتماد مردم پيگيري نمايد .
چه
نيكوست از مرحوم حاج مصباح خاتمي ياد شود چرا که در شكل گيري شركت برق منطقه اي متحمل زحمات و
مشقات زيادي شد، تا برق زنجان به صورت مستقل به فعاليت خود ادامه دهد، با توجه به
اين كه در ابتدا طي مذاكرات و توافقات مسؤولين وقت مقرر گرديده بود كه ساختمان و مديريت
برق منطقه اي در شهرستاني ديگر مستقر گردد،
اما تلاش هاي زنده ياد خاتمي و حمايت هاي حجه الاسلام و المسلمين حاج شيخ علي
خاتمي( نماينده ي ولي فقيه و امام جمعه ي محترم فعلي زنجان) وحجه الاسلام بيات (نماينده
ي وقت مردم زنجان و طارم در مجلس شوراي اسلامي) موجب گرديد تا مركزيت برق منطقه اي در زنجان ابتدا در خيابان صفا و بعد
در ساختمان مرحوم دكتر شقاقي واقع در خيابان امام به صورت استيجاري استقرار يابد .
مرحوم حاج مصباح خاتمي
بعد از استقرار شركت تمام همّ و غمّ
مديران وقت آقايان مهندس حمزه رضائي، مهندس سيد محمد هاشمي (مديرعامل فعلي شركت
توزيع نيروي برق تهران بزرگ) و مهدي ذبيحيان و اكيپ طرح و نظارت آقايان مهندسين
نجفي لاريجاني، بهمن ا... مرادي، خمسه و ناصر اسكندري به اصلاح ساختاري پست هاي 63 و 230 كيلوولت و
خطوط انتقال شركت معطوف شد. و اين تلاش ها در پايان خدمت مهندس حمزه رضائي و هم زمان
با ورود زنده ياد مهندس غلام پورنقي منجر به گشايش LC براي سيزده مورد پست هاي 63 و
230 گرديد. كه اهميت اين پروژه ها با توجه به جوان و نوپا بودن شركت در نوع خود بي
نظير بود. چرا كه با ورود اين تجهيزات و نصب و راه اندازي آنها انرژي برق در منطقه
به تعادل خود و يا به عبارتي از قابليت اطمينان بيشتري برخوردار گرديد و اشتياق هر
سرمايه گذار خارج از استان را به اين خطه از ايران دو چندان كرد .
زنده ياد مهندس غلام پورنقي
خوب به ياد داريم كه براي خريد و وارد
نمودن اين تجهيزات فشار كاري مضاعفي بود. مديران وقت انصافاً به صورت شبانه روزي
موارد را با دقت و ظرافت خاصي دنبال مي كردند. پس از اتمام مراحل كاري تجهيزات فني
وانتخاب زمين هاي مورد نظر پست هاي فوق توزيع و انتقال و اصلاح خطوط انتقال،
مديريت وقت با آسودگي خاطر نسبت به اصلاح ساختمان هاي اداري شركت پرداختند تا
خدمات بهتري به مشتركين ارايه گردد. و از آن جايي كه ساختمان برق منطقه اي اجاره
اي بود امور برق زنجان توسعه يافت و در اواخر سال هفتاد برق منطقه اي به صورت
متمركز در ساختمان فعلي شركت توزيع برق زنجان واقع در خيابان سعدي شمالي(سرباز)
استقرار يافت. در سال 71 ساختمان فعلي دانشكده ي عباسپور واقع در اسلام آباد(محل
پست 230 کيلو ولت) اجرا و حوزه ي معاونت مهندسي و كتابخانه ي شركت مستقر شد .
بالطبع مديريت و اعضاي هيأت مديره در كنار
توسعه ي تجهيزات انرژي برق همواره به رفاه و آسايش پرسنل توجه ويژه داشته و با ارايه ي ابزار رفاه
و انگيزش لازم به كاركنان راندمان كاري در سازمان را مورد هدف قرار دادند. لذا در
بازه زماني سال هاي 71 الي 75 اكثر كاركنان برق صاحب مسکن شدند و اين حركت شركت
همواره مورد تقدير بوده است.
نظر به اين كه بدنه ي شركت روز به روز قوي
تر و كارشناسي تر مي شد و ساختار نيروي انساني متخصص تر و مهندسي تر مي گرديد، در
نتيجه بايد ابزار كاري اين كارشناسان بر اساس روز تعريف مي شد كه اين مقوله
نيازمند ساختمان اداري با فضاي مناسب به همراه فنون جديد را مي طلبيد. از اين رو
حسب دستور مديريت وقت، شادروان خاتمي مأموريت يافت محل مناسب به لحاظ منطقه و موقعيت
براي ساختمان اداري شركت بررسي و به شركت گزارش نمايد. پس از بررسي مناطق مختلف، زمين
اداري در جاده ي گاوازنگ نزديكي مجتمع ادارات تهيه و مورد اجرا قرار گرفت و در سال
1377 پروژه به بهره برداري رسيد كه امروزه اين بنا يك مجموعه ي بزرگ در مجتمع
ادارات استان محسوب مي گردد.
بجاست كه
از زحمات بزرگواراني كه در اين راستا فعاليت نموده اند قدرداني گردد تا آيندگان و
به ويژه مديران با الگو قرار دادن چنين افرادي قسمتي از عمر خود را وقف صالحات و
باقيات مصروف نمايند.
شركت برق منطقه اي زنجان از بدو تشكيل خود
تاكنون هفت نفر از بزرگان صنعت برق را (به عنوان مدير عامل) به خود ديده كه خدمات
شاياني ارايه نموده اند كه بيشترين خدمت به لحاظ زماني و كارنامه اي مرحوم مهندس غلام
پورنقي بود .
ايشان از اسفند 69 تا شهريور 78 در صنعت
برق زنجان بيشترين تحولات و پويايي را در طول مدت خدمت اش ايجاد نمود. اكثر
قرارداد هاي فني با شتاب جدي و پيگيري و هماهنگي معاونت فني وقت شركت برق منطقه اي
زنجان(مهندس سيدمحمد هاشمي) دنبال گرديد و بستر سازي مناسبي در همه ي موارد اتفاق
افتاد که در اثر اين بسترسازي و تحقق اهداف وزارت نيرو در صنعت برق، شركت برق
منطقه اي زنجان لوح هاي افتخار را يكي پس از ديگري كسب و در ميان شركت هاي برق
منطقه اي كل كشور و در وزارت نيرو به رتبه
ي برتر نايل گرديد كه از افتخارات اين استان مي باشد.
البته از ابتداي تشكيل شركت خدمات همه ي مسؤولين
عزيز قابل تقدير و ستايش هست. ولي بعضي از عملكردها شاخص مي باشند كه حيف است بدون
توجه از كنار آنها به سهولت رد شويم. به طور مثال در طول مدت مديريت آقاي مهندس اسکندري پروژه هاي
بزرگ در حوزه مسئوليتي شرکت برق منطقه اي
زنجان که شامل دو استان زنجان و قزوين است کليد خورد و با شتاب بسيار بالائي توسعه
شبکه برق استانهاي زنجان و قزوين صورت گرفت که بخش عمده اينها در طول مديريت ايشان
به بهره برداري رسيد و شبکه برق پايداري ايجاد شد. به عنوان مثال مي توان ايجاد
پست مركزي زنجان(پست توكلي) در خيابان شهداي زنجان نام برد كه به حق پايداري انرژي
برق را قوام بخشيد .
مهندس علي چهل اميراني از سال 1391 به عنوان مدير عامل و رييس هيأت
مديره شركت برق منطقه اي زنجان منصوب شد.
وي از سال 69 به استخدام شركت برق منطقه
اي زنجان در آمد و پس اتمام تحصيلات دانشگاهي خود در رشته مهندسي برق – قدرت رسماً
از سال 73 با پست سازماني كارشناس خطوط انتقال
نيروي برق فعاليت خود را آغاز کرد، مسؤوليت هاي بعدي ايشان در شرکت برق منطقه اي
زنجان عبارتند از : مجري طرح خطوط انتقال
نيروي برق - مجري طرح پست هاي انتقال نيروي برق - معاون طرح و توسعه و عضو هيأت مديره شرکت و در حال حاضر به عنوان رئيس هيأت مديره و مدير
عامل شرکت برق منطقه اي زنجان انجام وظيفه مي نمايد.
ايشان در طول خدمت 19 ساله خود در شرکت برق منطقه اي زنجان از زمان مديريت مرحوم مهندس پورنقي، با مسؤوليت هاي مختلف در کارهاي
اجرائي بوده و نقش و اثر ايشان در فعاليت هاي شرکت به چشم مي خورد .
اسامي
بزرگان صنعت برق منطقه اي زنجان و دوره ي تصدي هر يک از ايشان به لحاظ زماني به شرح
ذيل مي باشد.
مهندس
سيد محمد حسين پروين نيا
1366 تا
تير ماه 1367
مهندس حمزه
رضائي 1367
تا اسفند 1369
مهندس غلام
پورنقي
1369 تا شهريور
1378
مهندس علي
اصغر امجدي 1378
تا آبان
1383
مهندس پرويز
پورنقي
1383 تا آبان 1386
مهندس ناصراسکندری 1386 تا دوم ارديبهشت 1391
مهندس علي
چهل اميراني از ارديبهشت 1391
مهندس سيدمحمدحسين پروين نيا
مهندس حمزه رضائي
شادروان
مهندس غلام پورنقي
مهندس علي اصغر امجدي
مهندس پرويز پور نقي
مهندس ناصر اسکندري
مهندس
علي چهل اميراني
شركت
توزيع نيروي برق استان زنجان
با توجه به سياست وزارت نيرو مبني بر
استقلال شركت هاي توزيع از برق هاي منطقه اي، بخش توزيع زنجان و قزوين نيز در سال
1372 با عناوين شركت توزيع نيروي برق استان زنجان و قزوين وابسته به شركت برق
منطقه اي زنجان تشكيل و فعاليت خود را در بخش توزيع انرژي برق به مشتركين صنعتي، خانگي،
كشاورزي وتجاري آغاز نمود.
انتزاع توزيع برق استان زنجان تا سال 1386
در قالب قرار دادهاي پنج گانه تحت نظر شركت برق منطقه اي زنجان بود، ولي از اسفند
ماه 1386 بر اساس اصل 44 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به صورت مستقل و مستقيماً
زير مجموعه شركت توانير فعاليت خود را با بيش از 275 هزار مشترك از سر گرفت .
در حال حاضر اين شركت با بيش از 352 هزار
مشترك صنعتي و عادي مشغول خدمات رساني است. شركتي كه با بيش از 12 هزار پانصد كيلومتر
فشار ضعيف و متوسط و بيش از هفت هزار
دستگاه پست هاي زميني و هوايي و با پراكندگي جغرافيايي و گستردگي وسعت و صعب
العبور بودن مناطق به100% جمعيت شهري و بيش از 5/99% جمعيت روستايي را از نعمت
انرژي برق بهره مند ساخته و اين نيست مگر همت و ايثارگري پرسنل خدوم و زحمت كش كه
به صورت شبانه روزي دائماً در تلاشند تا خدمات اين شركت، قابل اعتماد در اختيار
مردم نجيب استان قرار گيرد. بجاست از تمامي عزيزان بلاخص از مديراني كه هدايت و رهبري
صحيحي را عهده دار بودند تقدير و تشكر گردد.
شرکت توزيع برق استان زنجان از ابتداي تأسيس
هفت نفر از بزرگان صنعت برق به خود ديده كه خدمات ارزنده اي در طول مديريت ارايه
نموده اند که به شرح مختصر به آن مي پردازيم .
مهندس خليل توسلي از سال 72 تا آخر خرداد
74 سكاندار توزيع شد كه با توجه به جديدالتأسيس بودن شرکت، مي توان گفت دراين دوره
افكار مديريت بيشتر معطوف ساماندهي نيروي انساني و قراردادهاي پنج گانه اي كه بين شرکت
هاي توزيع و برق منطقه اي بود گرديد كه تمام تلاش ها در محوريت قالب و چهار چوب
ضوابط حاكم بر شركت شد.
مهندس سيد عزيز ترابي از سال 74 تا بهمن
77 عهده دار مديريت توزيع شد كه مي توان گفت در اين دوره بيشترين تلاش و هم وغم
شركت اجراي پروژه هاي برق رساني به روستا هاي
استان بود.تمامي كاركنان به صورت يك صدا و شبانه روزي، نيرو رساني به روستاها
را دنبال مي كردند طوري كه اكثر روستاها در اين دوره برقدار و از نعمت برق بهره
مند گرديدند. در كنار اين پروژه ها مسائل انگيزشي كاركنان مورد توجه قرار
گرفت و با مذاكره با بانك ها مشكلات مسكن
و مسايل رفاهي كاركنان برقرار گرديد و مشکل اسكان مسافرتي پرسنل در مشهد و تهران
برطرف شد. اين عملكرد راندمان كاركنان را دوچندان نمود كه جا دارد از خدمات شايان
آقاي مهدي ذبيحيان معاونت مالي و پشتيباني آن دوره قدرداني گردد.
مهندس علي اكبر عباسي كه در بهمن ماه سال
77 به عنوان مدير عامل منصوب و مشغول به كار شد . در اين دوره شركت آرام آرام به
سوي سيستمي شدن گام نهاد و با ايجاد نرم افزار كنترل پروژه ساماندهي لازم در خصوص
نيرو رساني هايي كه انجام شده بود، اقدام گرديد و اكثر دستور كارهاي مفتوح و در
حال اجرا جمع آوري و بسته شد. از خصوصيات بارز مهندس عباسي كارآفريني و يا به عبارتي
سيستمي كار كردن بود .
مهندس بهمن ا... مرادي در شهريور ماه سال 80
وارد عرصه ي شرکت توزيع نيروي برق استان شد. دوره ي مديريت وي به لحاظ زماني،
طولاني ترين مدت بود. در اين دوره بيشترين طومارهاي ضعف ولتاز از نقاط مختلف
شهرستان به شركت سرازير مي شد. لذا با تشكيل اكيپي دستور داد نسبت به شناسايي
مناطق و اجراي بيش از ده مورد پست بيست كيلوولت زميني در سطح شهر اكثر ضعف ولتاژها
به همت كاركنان رفع و اصلاح گردد.
نگرش سيستمي دوره ي مهندس عباسي پيگيري و در
دوره ي مديريت ا... مرادي با نگرش نو وارد گود كار و فعاليت
شد. از اين رو اتوماسيون اداري ايجاد و نامه هاي اداري به صورت فيزيکي از كارتابل حذف
و به صورت رايانه اي دنبال شد و پيگيري پروژه ها روز به روز از سنتي و دستي بودن
خارج و به صورت شبكه و به روز و مکانيزه بررسي و اقدام گرديد. شركت در اين دوره صاحب خودروي عيب يابي كابل هاي زميني
شد كه سال ها توسط شركت هاي توزيع برق قزوين و گيلان با پرداخت هزينه پشتيباني مي
شد.
مهندس ناصر اسكندري از ارديبهشت ماه سال84
مسؤوليت شرکت توزيع برق زنجان را به عهده گرفت. با ورود ايشان عملكرد شركت كاملاً به
صورت سيستمي دنبال گرديد. از خصوصيات بارز ايشان ايجاد تعامل با ادارات دولتي و
بخش خصوصي در راستاي تعريف درست وواقعي از پروژه ها كليد خورد و معتقد بود چهار
چوب ها بايستي مشخص شود، چرا كه شركت به نوعي بخش خصوصي است، لذا اعتبارات شركت
اجازه نمي دهد تمامي موارد اعم از اصلاح شبكه و يا جابجايي ها و... از بدنه ي شركت باشد. و با اعتقاد به اين موضوع هميشه
در سخنان خود انرژي برق را كالائي مثل ساير كالاها عنوان مي نمود و اعتقاد داشت نگرش
اقشار جامعه نيز بايد چنين باشد.
ورود مهندس حسين صبوري در آبان ماه سال
86 دقيقاً هم زمان شد با اجرايي شدن اصل 44 قانون اساسي
جمهوري اسلامي ايران كه در اين صورت، شرکت كاملاً خصوصي و زير نظر مستقيم شركت
توانيردر آمد. لذا مديريت وقت تمامي تلاش خود را با سياست هاي كلان شركت توانيرتبيين
نمود و با زمينه هاي قبلي و بسترسازي كه شده بود، ادارات دولتي وخصوصي درخواست هاي
خود را بر مبناي بخش خصوصي عنوان نمودند و هرجا که ارگاني و يا ادارات دولتي و يا
خصوصي طرحي يا پروژه اي اجرا مي نمودند، در
صورت اصلاح شبكه از طرف ارگان هاي مسؤول هزينه
هاي شبكه ي توزيع را لحاظ نمايند.
در اين دوره با توجه به ارزيابي سالانه ي
شركت اتفاق جالبي به وقوع پيوست که كارشناسان به استان هاي مختلف كشور سفر و از تجارب
خوب ساير شركت ها ي توزيع برق به نحو مطلوبي استفاده گرديد و اين امر در تحقق
اهداف اين شركت نقش بسزايي داشت.
مهندس عادل كاظمي از خرداد ماه سال 89 به عنوان
مدير عامل شركت منصوب و مشغول به كار شد. در اين دوره شركت وارد مرحله ي جديد از
تاريخ خود گرديد چرا كه ايشان بيش از يك دهه قبل از انتصاب به سمت مديريت عاملي به
عنوان معاونت برنامه ريزي و مهندسي شرکت توزيع برق استان زنجان حضور فيزيکي و فعال
در تصميم گيري هاي کلان شرکت داشت. اين يعني اشرافيت كامل ايشان به مجموعه و نقاط
ضعف و قوت سيستم، لذا تمامي كاركنان اين دوره را دوره ي طلايي عنوان نمودند.
در اين دوره با طرح هاي نو اعم از پست هاي
نيمه دفني، پست هاي هوايي تك پايه، نصب 25 دستگاه سکسيونر قابل قطع و وصل
از راه دور و اتوماسيون شبکه که از ابتداي سال 90 توسط شركت پارس سوئيچ بومي سازي
گرديد و در نقاط بحراني و دور دست با موفقيت اجرا شد، پروژه
هاي تحقيقاتي و عايق نمودن پست هاي هوايي، استقرار سيستم Gis سامانه ي هوشمند حوادث، ترموگرافي
شبكه وپست، توسعه فناوري ها، تجهيز روستاهاي دور افتاده شركت به انرژي خورشيدي و
اتمام پروژه هاي بزرگ مسكن مهر كه در دوره ي قبل آغاز شده بود، يكي پس از ديگري
شكوفا شد و تمامي اين موارد دست در دست هم دادند تا در ارزيابي كشوري شرکت توزيع
نيروي برق استان زنجان به لحاظ عملكرد در بين شركت هاي توزيع رتبه ي سوم را در سال 90 کسب و لوح زرين را از دست وزير نيرو و
معاون اول رييس جمهور دريافت نمايد. اميد كه در روزهاي نه چندان دور بتوانيم شركت توزيع
برق استان زنجان را در اوج شكوفايي و در قله هاي رفيع برتري ببينيم.
مديران
عامل شركت توزيع نيروي برق استان زنجان از بدو تأسيس عبارتنداز :
مهندس
خليل توسلي
01/ 04/72 تا 31/ 03/74
مهندس سيد
عزيز ترابي
01/04/ 74 تا 05/11/77
مهندس
علي اكبر عباسي
06/11/77 تا 16/06/ 80
مهندس
بهمن ا... مرادي 17/06/80 تا31/01/80
مهندس ناصر اسكندري 01/02/84 تا 22/08/86
مهندس
حسين صبوري
23/08/ 86 تا 08/03/89
مهندس
عادل كاظمي 09/03/89 تا كنون
مهندس خليل توسلي
مهندس سيد عزيز ترابي
مهندس علي اکبر عباسي
مهندس بهمن ا... مرادي
مهندس ناصر اسکندري
مهندس حسين صبوري
مهندس
عادل کاظمي مدير عامل فعلي شرکت توزيع نيروي برق استان زنجان
مديران عامل شرکت توزيع نيروي برق استان زنجان در ادوار مختلف، از
راست آقايان خليل توسلي، بهمن ا... مرادي، ناصر اسکندري، حسين صبوري و عادل کاظمي
( در عکس آقايان سيدعزيز ترابي و علي اکبر عباسي مديران دوره هاي دوم و سوم غايب مي
باشند)
گذري بر تاريخچه
ي برق در شهرستان هاي استان
برق ابهر
در سال 1324 که فداييان فرقه ي دموکرات
ابهر را اشغال کردند از مردم مبلغ 250 توان پول جمع آوري و يک دستگاه ژنراتور برق
خريدند و ساختمان موتورخانه (محل سينماي فعلي) را تا نيمه ساختند که عمرشان کفاف
نکرد و در 21 آذر ماه 1325 دولت وقت آنها را قلع و قمع و فراري داده و در نتيجه به
سال 1328 موتور برق در خيابان طالقاني روبروي خيابان وليعصر(عج) در مغازه مرحوم
اکبر پناهي توسط شخصي به نام اکبر تبريزي که اهل فن بود به کار انداخته شد و تعدادي
از محلات و خيابان هاي پر تردد و يا منازل متمولين و خوانين از روشنايي آن بهره
مند مي شوند تا اين که شخصي به نام لسان در سال 1331 چند ژنراتور پيشرفته(آن دوره)
به ابهر آورد و در محله ي اکبر آباد که در آن موقع خارج از شهر بود ساختماني ساخت
و موتورها را در آن مکان تعبيه نمود و سه تن از تکنسين هاي آزموده به نام هاي يوسف
آقا داداشي، يوسف داداشيان و يحيي ملک قصابي را به استخدام خود درآورد که اين سه
تن زحمات سيم کشي و راه اندازي و تعميرات و مرمت موتورهاي برق را به عهده گرفتند.
تا اين که در سال 1345 موتورهاي فرسوده و قديمي، جوابگوي جمعيت رو به افزايش ابهر
نشد و عملاً تعطيل گرديد و سرانجام اين
تأسيسات در حدود بيست سال بهره برداري با داشتن شش دستگاه ديزل ژنراتور به قدرت هاي
200 و160 و20 و3*75كيلو وات در سال 1347 تحويل شرکت برق منطقه اي تهران و به شبكه ي
سراسري وصل گرديد و شخصي به نام خسرو نامغ (مأمور از برق قزوين) عهده دار مسؤوليت
برق ابهر شد و تکنسين هاي جديدي از جمله اباذر عظيمي ابهري و ولي ا... شيخلر به
کار مشغول شدند .
اولين موتور برق ابهر (از آرشيو خانوادگي يوسف داداشي)
هم اکنون برق ابهر با عنوان مديريت توزيع
نيروي برق شهرستان ابهر و برق خرمدره با عنوان مديريت توزيع برق شهرستان خرمدره زير
نظر شرکت توزيع برق استان زنجان فعاليت مي نمايند .
برق خدابنده
اولين نيروگاه اين شهرستان توسط شخصي به
نام سيد سجاد نيرهدي، كارمند بازنشسته ي سازمان آب تهران و مهندس جلالي در مرداد
ماه سال 1342 تأسيس گرديد كه با يك ژنراتور ديزلي به قدرت 500 كيلووات، صد
خانوار را تأمين برق و از روشنايي برخوردار مي نمود، در سال 1344 اين نيروگاه به
علت عدم سوددهي تعطيل و تا سال 1346 خدابنده فاقد برق بود، تا اين كه در سال
1347 شهرداري خدابنده اقدام به تأسيس نيروگاه برق با 4 ژنراتور(مولد) كرد كه 3
دستگاه آن 6 سيلندر(75*2و150*1) ويك دستگاه آن 12 سيلندر(500*1) جمعاً به قدرت 800
كيلووات بوده، كه برق 1000 خانوار تأمين مي كردند و بعد از پيروزي انقلاب اسلامي
از سال 1358 برق خدابنده به شبكه ي سراسري پيوست. هم اکنون برق خدابنده با عنوان
مديريت توزيع نيروي برق شهرستان خدابنده زير نظر شرکت توزيع برق استان زنجان
فعاليت مي نمايد.
بنا براين مي بينيم که بسيار پيش از آن که
وزارت نيرو (در سال 1342) تشکيل شود، شهرهاي زنجان، ابهر و خدابنده داراي برق بوده
و اهالي از نعمت برق بهره مند بودند .
سخن آخر
در طول مدت بيش از هشتاد سال از ورود صنعت
برق به زنجان، كاركنان زيادي همواره با طيب خاطر در اين صنعت تلاش و كوشش كرده اند
تا برقي مطمئن و ايمن را در اختيار همشهريان بگذارند و در اين رهگذر عده اي از آنها از دنيا رفته اند، علي
الخصوص پرسنلي كه در حين كار بر روي شبكه ها در اثر حادثه ي برق گرفتگي متأسفانه
جان خود را از دست داده اند كه در اين مجال فرصتي براي ذكر اسامي تك تك آنان نيست،
اما جا دارد ياد همه ي آنها را گرامي داشته و از درگاه باري تعالي براي روح آنان
علو درجات را مسألت نماييم. ضمن اين كه تعدادي نيز در اثر همين حوادث دچار نقص عضو
و مصدوم شده اند كه از بارگاه ايزد منان، سلامتي و سعادت براي آنان خواهانيم .
اميد كه دستاوردهاي مدبرانه ي بزرگان و
مبتکرين و خيرين اين ديار الگوي مناسبي براي نسل هاي آينده باشد و آيندگان از
تجربيات ارزنده ي گذشتگان درس خوبي بگيرند تا به بهترين وجه نسبت به اداره ي امور زندگي اقدام نموده و به ثبت و
حفظ كارهاي خير گذشتگان ساعي و کوشا بوده و پاي خود را در جاي پاي ايشان قرار
دهند.
در خاتمه درود و سلام مي فرستيم به روان
کساني که از گذشته تا به حال در انديشه ي خدمت رساني و فراهم نمودن امکانات رفاهي
و وسايل آسايش براي هم نوعان خود بودند. به ويژه خاندان مرحوم نجفي و علي الخصوص
زنده ياد حاج حسن نجفي خير و نيکوکار زنجاني که با بذل و بخشش خود و تأمين هزينه ي
بخش هاي مختلف بيمارستان وليعصر از جمله بخش چشم، دياليز و ... و اهداي زمين به مركز تحصيلات تكميلي علوم پايه
زنجان و ساير احسانات و بخشش هاي خود، موجب خدمات رساني به زنجاني ها شد.
ضمناً از مسؤولين محترم مؤسسه ي خيريه ي
بيمارستان وليعصر(عج) زنجان به ويژه از آقايان حاج علي ذبيحيان و عليرضا قائمي که
اسناد تاريخي صنعت برق را در اختيار نگارندگان گذاشتند، تشکر و قدرداني مي نماييم
.
هر چند اذعان داريم كه اين مقاله عاري ازعيب
و ايراد نيست، اما تلاش بر اين بوده كه بر اساس مستندات ارايه شده،تا اشتباهات به
حداقل برسد. اميد است اين نوشته ها توسط پژوهشگران و محققين به صورت جامع تر دنبال
شده و به اطلاع علاقه مندان رسانده شود، نگارندگان نيز جهت تكميل مطالب خود پذيراي
انتقادات و نقطه نظرات خوانندگان نكته سنج براي رفع ايرادات در نوشتارهاي بعدي بوده
و با كمال ميل از آن استقبال خواهند نمود .
منابع و مآخذ:
- آرشيو اسناد خانوادگي مرحوم حاج حسن نجفي
- اقتصاد زنجان در گذر تاريخ، به اهتمام ابراهيم
جميلي،1390،اتاق بازرگاني و صنايع و معادن استان زنجان
- يكصد سال صنعت برق در ايران، محمد اسماعيل بانكيان
تبريزي؛ نظارت عالي مسعود حجت قايم؛ مجري انجمن مهندسي بهره‌وري صنعت
برق ايران، 1383، نشر شركت سهامي مديريت توليد؛ انتقال و توزيع نيروي برق
ايران(توانير) روابط عمومي و امور بين الملل: فردوس
- نشریه ي پروين خمسه، شماره ي 302، سال چهارم، شنبه 13
ارديبهشت 1313 .
- نشریه ی زنجان، شماره ی 200، چهارشنبه 24 دی 1331. مؤسس
عبدالاحد صفدری، نوينده ابوالقاسم صفدری.
- هفته نامه ي نداي ابهر، شماره ي 128/577، سه شنبه 6 تير
1391، صفحه ي 3
-
وبلاگ ها و سايت هاي اينترنتي مرتبط با مبحث تاريخچه ي برق
این وبلاگ در راستای معرفی هرچه بیشتر ولایت خمسه زنجان و بازخوانی و باز کاوی فرهنگ و تاریخ این دیار در دوره های مختلف و معرفی جاذبه های طبیعی و هویت های جغرافیایی و همچنین اماکن تاریخی استان و در جهت شناسایی و معرفی شخصیت ها و مشاهیر یادگار و ماندگار برخاسته از این دیار مادری ، به دور از هرگونه حب و بغض ایجاد شده است. این وبلاگ جهت دریافت هرگونه پیشنهاد و نظرات و انتقادات و همچنین کمک های فکری و پژوهشی ُ- پذیرای بازدیدکنندگان می باشد.........